Nederland heeft als doel om in 2020 75% van het afval te scheiden. Om dat te bereiken is er nog een flinke weg te gaan. In Zuid-Holland biedt een bedrijf een creatieve uitkomst: Afval Loont maakt afval scheiden namelijk voordelig voor de consument. Oprichter Jørgen van Rijn vertelt over hoe Afval loont mensen op een andere manier naar afval laat kijken.

Aval loont

In een oude brandweerkazerne vlakbij het winkelcentrum van Hoogvliet, zit de hoofdvestiging van Afval loont. Op de locatie is het een komen en gaan van mensen.. Ze plaatsen verschillende soorten afval in een krat op een lopende band: papier en karton, textiel, frituurvet, klein elektrisch en PMD (plastic verpakkingen, metalen verpakkingen en drankpakken). Francis weegt het afval per soort af. Om het makkelijk te maken, is er op een scherm te zien wat wel en niet in het afval mag. Op een ander scherm bij de lopende band, zie je de impact die je hebt gemaakt op het milieu. Maar ook zie je het geldbedrag wat je hebt verdient. Bij Afval loont verdien je als consument namelijk aan het scheiden van afval. Voor PMD wordt er bijvoorbeeld 7 cent per kilo uitbetaald. Als gemiddeld gezin kun je zo een paar tientjes per jaar extra verdienen.

De soorten afval die door Afval loont worden ingezameld zijn afvalstromen die waarde hebben omdat afvalverwerkers dat afval verder verwerken tot nieuwe producten. Afval loont verzamelt grote hoeveelheden afval van consumenten en verkoopt het met winstmarge door aan afvalinzamelaars. De prijzen die zij aan consumenten betalen, zijn mede afhankelijk van (wereld)marktprijzen van grondstoffen en kunnen dus omhoog of naar beneden gaan. Afval loont doet ook zaken met de gemeente. De exploitatie van Afval loont zorgt ervoor dat er minder kosten zijn voor het verbranden van afval en de gemeente betaalt altijd voor afvalinzameling.

Outsider in de afvalbranche

Het idee voor Afval loont ontstond 7 jaar geleden. Bij een voetbalwedstrijd sprak Jørgen van Rijn een directeur van een afvalinzamelaar over de afvalbranche en hoe het anders zou kunnen. Van Rijn was toen al 25 jaar zelfstandig ondernemer in de financiële sector, maar dat gaf hem niet genoeg voldoening meer. Hij wilde graag iets goeds doen. Binnen de afvalwereld had hij echter geen ervaring: zijn kennis reikte niet verder dan zijn eigen afvalbak en oud papier. Als kind had hij wel al geld verdiend aan oud papier door dit in te zamelen en te verkopen aan inzamelaars. Als outsider in de afvalbranche wilde hij afvalinzameling op een totaal nieuwe manier aanpakken en daarom besloot hij Afval loont op te zetten.

Sparen met een low-interest-product

Het conservatieve van de afvalwereld komt uitgebreid aan bod in het verhaal van Van Rijn. “De afvalwereld, denkt in termen van bakken en vrachtwagens. En daar krijg je mensen dus niet mee gemotiveerd.” Als voorbeeld noemt hij dat mensen als ze al jaren in een gemeente wonen de naam van hun afvalinzamelaar niet kennen. Er zit geen beleving of gevoel bij de inzamelaar omdat het als noodzakelijk kwaad wordt gezien. Volgens Van Rijn kijkt zowel de inzamelaar als de inwoner er op die manier tegenaan. “Het is een soort low-interest-product.”

Afval loont probeert juist de beleving van afval scheiden anders te maken en de consument centraal te stellen. Ze brengen het met een knipoog: door beloning, een andere manier van communiceren en door het gewoon een beetje leuk te maken. “Als je vooral met dat vingertje staat te zwaaien en zegt dat het moet omdat anders de wereld vergaat, dan motiveer je daar geen mensen mee.” Bij Afval loont draait het om sparen: aan de ene kant kun je geld sparen met afval, maar aan de andere kant wordt ook het milieu gespaard.

Spaarders kunnen zelf beslissen wat ze met het geld doen; voor zichzelf houden, aan een (klein)kind geven of bijvoorbeeld sparen voor een vereniging of een goed doel. Hoewel je als individu niet rijk wordt van dit bedrag, kunnen spaarders samen hun vereniging of een goed doel wel flink vooruit helpen. Door deze mogelijkheid te bieden probeert Afval loont ook een plek in de gemeenschap te veroveren.

Groei door storytelling

Inmiddels zit Afval loont naast Rotterdam, ook in Barendrecht, Noordwijk, Den Haag en Schiedam. Ze werken samen met partijen als Renewi, de grootste afvalinzamelaar van Nederland, Rebel Groep, een consultancy bureau en Social Impact Ventures Nederland. Een kwart van de inwoners van Hoogvliet is lid.

Het geheim van hun groei is volgens hem aan de ene kant het belonen, waarbij ze heel goed aansluiten bij de volksaard van Nederlanders als spaarders die getriggerd worden door zegeltjes en voordeeltjes. Aan de andere kant weten ze goed het verhaal te vertellen over wat er gebeurt met het afval. Dit is erg belangrijk is omdat er veel verhalen zijn over wat er met plastic gebeurt. “Dan merk je direct dat mensen zeggen, ‘het heeft toch geen zin, want het wordt toch wel weer verbrand.’ Ik ga jou natuurlijk niet eerst 7 cent per kilo betalen als we het vervolgens ergens brengen waar ik moet betalen om het te laten verbranden.” In de toekomst hopen ze landelijke dekking te bereiken, want Van Rijn ziet Afval loont als een van de oplossingen voor afvalscheiding bij hoogbouw.

Winst voor maatschappelijke organisaties

Mensen komen bij Afval loont met verschillende motivaties zoals geld en het milieu, maar ook omdat ze graag sparen voor een sociaal doel als de Voedselbank. In december heeft Afval loont de Voedselbank in Barendrecht bijvoorbeeld een cheque gegeven van 3.000 euro. Van Rijn vindt het prachtig dat ze kunnen zorgen dat grondstoffen niet nodeloos verbrand worden, mensen met afstand tot de arbeidsmarkt een baan kunnen bieden en met de opbrengsten maatschappelijke organisaties van een extra zakcentje kunnen voorzien.

Over de duurzaamheidstransitie is Van Rijn vrij positief. Als sociale onderneming is het vooral belangrijk om de rol van winst maken niet te onderschatten. Met winst kun je investeerders terugbetalen, tegenvallers opvangen en heb je uiteindelijk de potentie om te groeien. En groei is ook echt nodig om stappen te maken op het gebied van duurzaamheid. “Dat kan niet met alleen maar goedwillende vrijwilligers. Dan moet het gewoon onderdeel van het zakenleven worden.” De marketing gaat ook aan mij niet voorbij. Ik ga naar huis met een ‘zak met geld’: een boodschappentas gemaakt van oude PET flessen.


Meer artikelen lezen over sociaal ondernemerschap? Kijk verder op so/creatie.

so/creatie is uitgever van so/magazine, hét online magazine over sociaal ondernemen in Nederland. Door gesprekken over het hoe en waarom van het werk van sociaal ondernemers creëren we samen meerwaarde voor deze groeiende beweging.

so/creatie levert een bijdrage aan de groei van de sector sociaal ondernemerschap in Nederland. Onder andere door het adviseren van (startende) sociaal ondernemers over en het helpen bij de uitvoering van hun communicatie, geven van workshops en lezingen om kennisoverdracht te bevorderen en het organiseren van meetups.