Dit artikel werd geschreven door  van So/Creatie.


De nieuwe toekomst is begonnen. 

Als het aan voormalig SER- en Rabobank-voorzitter Herman Wijffels ligt, zijn sociaal ondernemers de voorlopers van een geheel nieuwe economie. Een economie waarin bedrijven gaan betalen voor hun gebruik van commons: gemeenschappelijke goederen als milieu en natuurlijke hulpbronnen. Alleen de gevestigde orde blijft nog achter. 

Duurzaamheid begint bij burgers en ondernemers, de politiek blijft vaak achter. Herman Wijffels kan het weten. Zijn enorme CV spreekt boekdelen; voorzitter van de hoofddirectie van de Rabobank, lid van de Board van de Wereldbank te Washington, kabinetsformateur en voorzitter van de SER. Ook was hij van 2009 tot 2016 hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke Verandering aan de Universiteit van Utrecht. Een kleine zeven jaar waarin al een hoop is gebeurd, vertelt Wijffels. “Maar op te kleine schaal. Kijk, er is veel gepraat over duurzaamheid, iets dat daarvoor alleen in kleine kring gebeurde. Nu is er meer besef dat het niet langer zo kan. Maar in die zeven jaar hebben we er in ons praktische, dagelijks leven weinig van gemerkt.”

Wijffels vermijdt het liefst zoveel mogelijk het woord ‘duurzaamheid’, liever heeft hij het over ‘houdbaarheid’. ‘Want het gaat om houdbaarheid van onze manier van leven op de lange termijn en het gaat zowel over het ecologische als het sociale aspect. Bovendien merk ik dat de term in het Nederlands voor velen nog gelijk staat aan ‘duur.’

Revolutie

Volgens Wijffels staan we aan de vooravond van een groene revolutie: een overgang van een tweehonderd jaar oud industrieel tijdperk dat nu plaats moet maken voor een circulaire economie. Want het huidige kapitalistische systeem loopt op zijn laatste benen. “Zowel in het publieke bewustzijn als in het bedrijfsleven is het besef ontstaan dat het anders moet. Grote multinationals als Philips, Unilever en DSM weten dat de energietransitie er gaat komen en zijn al bezig met hervorming van hun processen. Zelfs VNO-NCW heeft geaccepteerd dat het die kant op gaat. Alleen de politiek moet nog echt stappen zetten. CDA-leider Buma zei laatst nog dat er bij een tweede energieakkoord een opstand uit zal breken. Dan denk ik: de leiderschapsrol van de politiek is nog heel ver weg.”

“Zowel in het publieke bewustzijn als in het bedrijfsleven is het besef ontstaan dat het anders moet”

Grote herstructurering nodig

“Er zijn bedrijven die serieus werk maken van de transitie, maar als je mij vraagt, gaat het snel genoeg? Dan zeg ik: nog lang niet.” Wat volgens Wijffels vooral snel moet gebeuren is om de lacunes in het huidige economische systeem aan te pakken. Aan het gebruik van gemeenschappelijke goederen, de ‘commons’, wordt nog steeds geen waarde toegekend in de vorm van beprijzing. “Daar zijn we slordig mee omgesprongen”, zegt Wijffels. “Zaken als lucht- en waterkwaliteit zijn nog steeds gratis diensten waar bedrijven dankbaar gebruik van maken. Natuurlijk zijn er wel wat maatregelen genomen als bijvoorbeeld de CO2-emissies, maar het is niet genoeg. Dat is in het algemeen de tendens: er is bewustwording en vooruitgang maar de grote herstructurering, de ingrijpende transities van onze economie moeten nog komen.”

Verandering start nooit van bovenaf omdat de bestaande orde nooit op het idee zal komen om te hervormen, zegt Wijffels. De bestaande orde, instanties, overheden en bedrijven hebben belangen. “Die zullen niet op het idee komen dat het anders moet. Het begint met bewustwording van mensen en nieuwe technologische ontwikkelingen. Die twee vormen samen een nieuwe voorhoede van innovatieve en sociale ondernemers. Als er voldoende volume is gecreëerd, zal de gevestigde orde ook mee moeten. De rol van ondernemers in het nastreven van de transitie naar een ecologisch houdbare samenleving is cruciaal. Ik vind sociaal ondernemers hierin de voorlopers omdat ze in de basis de maatschappelijke resultaten centraal stelt. Wat we nu beleven is een revolutie die we op een evolutionaire manier proberen vorm te geven. De markt moet zo worden omgevormd dat er niet meer gratis kan worden vervuild. Bedrijven verplichten hun processen op een nette manier in te richten zodat ze daardoor een betere concurrentiepositie hebben. Maak de commons duurder en zet maatschappelijke resultaten voorop. ‘People and planet first’, zeg ik altijd.”

“Verandering start nooit van bovenaf”

Het Rijnlands model, onze maatschappelijke ordening, is dan ook drastisch toe aan herziening, zegt Wijffels. Volgens het Rijnlandse model houdt de overheid zich actief bezig met milieu en sociale vraagstukken. “Het model ziet stakeholders als het sociale domein. Maar de aarde wordt daarin vergeten. Daarom moeten we toe naar een nieuwe versie waarin de commons expliciet genoemd worden en ook rechten krijgen. Dat is de beweging die we nu moeten maken.”

Herman Wijffels is een van de keynote-sprekers van Social Impact Day Noord op 17 oktober.

 


 

Meer artikelen lezen over sociaal ondernemerschap? Kijk verder op so/creatie.

so/creatie is uitgever van so/magazine, hét online magazine over sociaal ondernemen in Nederland. Door gesprekken over het hoe en waarom van het werk van sociaal ondernemers creëren we samen meerwaarde voor deze groeiende beweging.

so/creatie levert een bijdrage aan de groei van de sector sociaal ondernemerschap in Nederland. Onder andere door het adviseren van (startende) sociaal ondernemers over en het helpen bij de uitvoering van hun communicatie, geven van workshops en lezingen om kennisoverdracht te bevorderen en het organiseren van meetups.

Van 6 oktober t/m 3 november staat deze 20 meter hoge wereldbol op het nieuwe Jaarbeursplein in Utrecht. De Climate Planet biedt een ongekend indrukwekkend beeld van de aarde.

In een ruimtereis word je meegenomen van de Big Bang tot in de verre toekomst. De 360 graden film toont de urgentie van klimaatverandering en biedt inspiratie voor een duurzame toekomst. Een maand lang wordt in samenwerking met bedrijven en organisaties in de bol allerlei activiteiten georganiseerd rondom de Global Goals: 17 werelddoelen die zijn opgesteld om een einde te maken aan klimaatverandering, extreme armoede en ongelijkheid.

Op zaterdag 6 oktober opent Climate Planet haar deuren met een spetterende opening. De hele maand oktober is dit dé locatie voor duurzame bedrijfsbijeenkomsten, voor een bijzonder scholenprogramma en natuurlijk voor iedereen die dit niet wil missen.

Onze jeugd is de toekomst. Op deze leerzame ruimtereis beseffen kinderen, jongeren en studenten hoe bijzonder en fragiel de aarde is. Een belangrijk inzicht voor onze nieuwe generatie aardbewoners. Het bezoek is te combineren met een gratis lespakket over de Global Goals. Dit pakket biedt de juiste vragen om leerlingen spelenderwijs na te laten nadenken over hun eigen keuzes, impact en mogelijkheden voor een duurzame toekomst.

De Climate Planet is voor zakelijk en duurzaam Nederland bovendien dé evenementenlocatie in oktober. De locatie biedt plek aan 300 gasten. Host een ontbijt, borrel of relatiemiddag, of stel zelf een programma samen. De wereldbol biedt gegarandeerd succes en een spectaculaire ervaring.

Natuurlijk is Climate Planet er voor iedereen. Toegangskaarten zijn vanaf augustus te bestellen op www.climateplanet.nl. Wil je op de hoogte blijven? Kijk dan op onze social media kanalen of op climateplanet.nl.

Instagram
Facebook

De Climate Planet wordt georganiseerd door Utrecht4GlobalGoals in samenwerking met Gemeente Utrecht, de Deense initiatiefnemers Global Citizens, bedrijven en vele organisaties.


Over Utrecht4GlobalGoals

Utrecht4GlobalGoals zet zich in om zoveel mogelijk Utrechters te betrekken bij de Global Goals: 17 werelddoelen opgesteld door de VN om klimaatverandering, armoede en ongelijkheid tegen te gaan. 193 landen steunen en werken mee aan de doelen. U4GG laat zien dat deze doelen geen ver-van-je-bed show zijn. In jouw eigen stadsie kun je met een kleine actie ervoor zorgen dat Utrecht én de wereld mooier, eerlijker en schoner wordt. Alle initiatieven en tips die bijdragen aan het behalen van de Global Goals in Utrecht staan verzameld op www.HeelUtrechtU.nl.


 

Elke maandag organiseert Blockchain030 een open LAB dag bij ons in de Social Impact Factory Utrecht. Dit is dé plek waar partijen met blockchain kennis en partijen met blockchain toepassingen elkaar treffen. Om een beeld te geven waar er tijdens deze LAB sessies op gebroed wordt gaan we elke week een korte update geven. Raak je geïnspireerd? Kom dan zeker een keer langs! 

Deze week (3 september) is onder andere gewerkt aan:

  1. Blockchain en healthcare in samenwerking met Vl@t: afgelopen week is onderzocht hoe big data, AI en blockchain aanvullend gebruikt kunnen worden.
  2. Rotterdam The Hague Virtual Energy Hub (Bart Roorda, blockbar Den Haag) presenteerde plannen om een decentrale opslag voor gegevens uit de slimme meter te realiseren waarbij gebruik gemaakt gaat worden van een bounty programma voor het belonen van de (te vormen) community.
  3. BlockchainPubquiz (blockchain030): een pubquiz over blockchain die gebruik maakt van smart contracts op de Ethereum blockchain en IPFS opslag van gegevens (work in progress!)

Voor volgende week staat een hands-on dag op het programma waarbij geëxperimenteerd gaat worden met smart contracts voor decentrale provenance bij de productie van duurzame katoen op de hyperledger permissioned blockchain.

Wil je een eigen project inbrengen of uitzoeken of jouw toepassing baat heeft bij blockchaintechnologie: kom dan langs! Iedere maandag op de zolder van SIF tussen 10 en 17 uur.

Merijn Tinga a.k.a. de Plastic Soup Surfer, ziet er met zijn zongebruinde huid, bruine krullen en nonchalante houding uit zoals je van een surfer mag verwachten. Hij zet zich in voor een wereld zonder plastic zwerfafval. Vorig jaar peddelde hij 1.200 kilometer van de oorsprong van de Rijn naar de Noordzee om CEO’s van bedrijven te confronteren met het zwerfafval dat hij onderweg tegenkwam. Hij wil hen ertoe aanzetten hier meer verantwoordelijkheid voor te nemen. In maart werd in de Tweede Kamer besloten dat er vanaf 2021 statiegeld komt op kleine plastic flesjes nadat Merijn eerder een motie hiertoe indiende: een mooie overwinning!

Merijn Tinga was vroeger biologieleraar! Na een paar jaar voor de klas nam hij ontslag om naar Marokko te fietsen: een kantelpunt naar een leven met meer betekenis. Tijd om deze voormalige leraar en wereldverbeteraar te vragen naar zijn tips voor (toekomstige) sociaal ondernemers!

1. “Ga voor wat je echt belangrijk vindt”

Hoewel anderen hem steeds meer als zodanig bestempelen, vertelt Merijn dat het nooit zijn intentie was om sociaal ondernemer te worden. Hij vertelt hoe hij vóór Marokko vooral negatieve keuzes maakte, zoals zoveel mensen doen. “Je kent het wel, toen ik klaar was op de middelbare school ging ik studeren omdat ik makkelijk leerde en omdat dit erbij hoorde. Mijn studiekeuze was geen bewuste keuze, ik ging in Leiden studeren omdat dit dicht bij het strand was en ik van surfen hield.” Merijn vertelt hoe gemakkelijk het is om zo van de ene negatieve keuze in de andere te rollen. Hij eindigde in het onderwijs, maar uiteindelijk koos hij ervoor het roer helemaal om te gooien en eindelijk iets te gaan doen wat hij echt wilde. “Dat was de eerste positieve keuze die ik maakte!”

“Doen wat ik écht wilde, was de eerste positieve keuze die ik maakte.”

2. “Durf risico te nemen en zekerheden los te laten”

“Het vergt moed om zekerheden op te geven en je eigen pad te kiezen maar als ondernemer moet je eigenwijs zijn en risico durven nemen”, vindt Merijn. Zijn ouders stonden niet te trappelen om zijn keuzes. “Het heeft best een tijd geduurd voor ik weer het gevoel had dat ze trots op me waren en begrepen waar ik mee bezig was. Het kan lastig zijn het roer om te gooien en tegen de stroom in te gaan, maar als je dat niet durft moet je wat anders gaan doen.”

“Het vergt moed om zekerheden op te geven en je eigen pad te kiezen maar als ondernemer moet je eigenwijs zijn en risico durven nemen.”

Of hij ooit wel eens in de problemen kwam door het nemen van risico’s? “Je moet een beetje vertrouwen hebben, maar in de expedities die ik doe gaat er natuurlijk weleens wat fout. Je zet jezelf voor het blok en als je eenmaal onderweg  bent móet je verder.” Merijn vertelt dat de eerste surftocht die hij maakte waarschijnlijk het gevaarlijkst was. “Ik moest langs een van de grootste zeehavens ter wereld met een door waterschade defect back-up systeem en bovendien was het board veel te zwaar. We zouden de verkeersdiensten inlichten, maar de eerste mensen die we spraken gingen volledig uit hun dak toen ze hoorden dat ik op een surfboard langs kwam waardoor we de rest niet meer durfden in te lichten. We besloten volledig op de tracker die we hadden te vertrouwen. De situatie zit tegen maar het moment waar je maanden naartoe hebt gewerkt is daar: wat doe je dan?”

3. “Vertel je verhaal op een manier die aanspreekt”

Merijn: “Eén van de dingen die de Plastic Soup Surfer succesvol maakt is de manier waarop we een verhaal vertellen: surfen maakt statiegeld sexy. Als je wilt dat mensen naar je luisteren moet je het verhaal vertellen op een manier die aanspreekt. Mensen vinden de Plastic Soup Surfer sympathiek. Het spreekt tot de verbeelding en heeft iets heroïsch. Bovendien is het belangrijk je te realiseren dat emotie op elk niveau een rol speelt in besluitvorming. Je merkt gelijk dat de energie verandert als ik mijn verhaal vertel.”

4. “Durf te investeren en hou vol”

Volgens Merijn moet je een lange adem hebben en trouw blijven aan jezelf als je succesvol wilt worden. In het begin zal je vooral veel moeten investeren en het gaat niet vanzelf. “Ik ben sinds 2014 bezig met de Plastic Soup Surfer en het begint nu zijn vruchten af te werpen en langzaam financieel wat op te leveren. Dit heeft wel een tijd geduurd…” Oorspronkelijk had Merijn geen business model omdat de Plastic Soup Surfer uit idealisme en zijn passie voor surfen geboren is. Daarom heeft hij er moeite mee zichzelf als sociaal ondernemer te zien. Hij vertelt: “Tot mijn tocht over de Rijn kostten mijn campagnes vaak geld of waren deze kostendekkend. Ik hield hier zelf niets aan over. Ik heb eigenlijk altijd een bijbaan gehad om dat op te vangen”. Inmiddels is hij wel bewuster bezig met zijn verdienmodel, ook om op lange termijn impact te kunnen blijven maken. Hij maakt op een slimme manier gebruik van crowdfunding en doordat zijn verhaal inmiddels bekend is doen er zich ook steeds meer kansen voor.

Merijn Tinga

Op de vraag of hij gerecyclede surfboards op de markt gaat brengen antwoord hij resoluut: “Nee, ik wil geen extra product op de markt brengen”. Hij geeft aan al door verschillende bedrijven hiervoor benaderd te zijn, maar dat hij mensen niet tot consumptie wil aanzetten. Wat dat betreft onderscheidt dat hem van andere sociale ondernemingen zoals bijvoorbeeld Dopper die juist met hun product aandacht vragen voor een maatschappelijk probleem.

5. “Je moet weten waar de golf gaat breken en daar moet je surfen”

Merijn legt uit dat het als sociaal ondernemer niet alleen belangrijk is kansen te herkennen, maar dat je ook goed moet kijken op welk gebied van een groter sociaal of maatschappelijk probleem jij echt een verschil kunt maken. Zo kwam hij eropuit zich in te zetten voor statiegeld op kleine flesjes. “In veel landen is dit systeem al operationeel en zien we dat het werkt. In Nederland werd deze ontwikkeling steeds tegengehouden” vertelt Merijn. Mensen vragen hem weleens waarom hij zich niet op het plastic probleem in bijvoorbeeld Indonesië richt omdat daar enorm veel vervuiling is. Hij geeft aan (in ieder geval voorlopig) dicht bij huis te willen blijven omdat het probleem hier ook erg relevant is en hij het juist in een geïndustrialiseerd land als Nederland belangrijk vindt dit onderwerp op de agenda te houden.

“In veel landen is statiegeld op kleine plastic flesjes al operationeel en we zien dat het werkt. In Nederland werd deze ontwikkeling steeds tegengehouden.”

Hij vertelt verder dat het belangrijk is jezelf steeds te blijven ontwikkelen en om gaandeweg je strategie aan te passen. “In eerste instantie hadden wij bijvoorbeeld geen call to action, om mensen aan te sporen tot positief gedrag, maar wilden we vooral het probleem illustreren. De volgende stap was om te kijken hoe we echt iets konden veranderen. Uiteraard is dit natuurlijk niet het enige wat er moet gebeuren in de strijd tegen plastic zwerfafval, maar je moet ergens beginnen en dat kun je het beste doen op een voor jou passende manier en waar jij denkt verschil te kunnen maken.”

Foto’s (c) Eelke Dekker

Meer artikelen lezen over sociaal ondernemerschap? Kijk verder op so/creatie.

so/creatie is uitgever van so/magazine, hét online magazine over sociaal ondernemen in Nederland. Door gesprekken over het hoe en waarom van het werk van sociaal ondernemers creëren we samen meerwaarde voor deze groeiende beweging.

so/creatie levert een bijdrage aan de groei van de sector sociaal ondernemerschap in Nederland. Onder andere door het adviseren van (startende) sociaal ondernemers over en het helpen bij de uitvoering van hun communicatie, geven van workshops en lezingen om kennisoverdracht te bevorderen en het organiseren van meetups.

Perhaps you know this already, but we want to make it clear; the coffee beans used for your coffee are most likely produced by farmers living on a poverty income rather than a living income. How come? Because there is lack of transparency in the value chain and profits end up with the big middle men. The situation right now: maximum prices for you while 25 million of smallholder farmers at the base are competing on poverty.

If you ask Moyee Coffee for the solution they would say: use BlockChain to create FairChain coffee.
Learn about FairChain farming through BlockChain @ BlockChainForGood

That is awesome, but how can we convince customers that the end price of coffee should go to farmers? And how can you create customer loyalty for FairChain Coffee? And how can farmers make the transition to run profitable farms?

YOU can be part of creating disruptive change in the coffee sector!
Brainstorm & Borrel with Moyee Coffee and FairChain Foundation on Thursday September 6th at the Social Impact Factory in Utrecht!

You are welcome from 17:30. We start at 18:00 until around 20:00 and drinks afterwards. Let us know that you come and sign up here!

The FairChain Foundation is powered by Moyee Coffee.